هدف از مطالعه حاضر برآورد روند ژنتیکی، فنوتیپی و محیطی صفات وزن بدن در سنین مختلف در گوسفندان کردی شمال خراسان بود. برای انجام این مطالعه از رکوردهای مربوط به صفات رشد 5144 راس بره حاصل از 161 راس قوچ و 1982 راس میش استفاده گردید. صفات مورد بررسی شامل وزن های تولد (5069 رکورد)، 3 (3968 رکورد)، 6 (3519 رکورد)، 9 (2840 رکورد) و 12 (2595 رکورد) ماهگی بودند که طی سال های 1375 تا 1392 در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند کردی واقع در شهرستان شیروان استان خراسان شمالی جمع آوری شده بودند. مولفه های واریانس و پارامترهای ژنتیکی صفات با استفاده از روش حداکثر درست نمایی محدود شده و برازش 6 مدل حیوانی مختلف با استفاده از نرم افزار WOMBAT برآوردید گردید. روند ژنتیکی، فنوتیپی و محیطی به ترتیب از طریق تابعیت میانگین ارزش اصلاحی، میانگین فنوتیپی و تفاوت میانگین ارزش اصلاحی از میانگین فنوتیپی بر سال تولد برآورد شدند. وراثت پذیری مستقیم وزن های تولد، 3، 6، 9 و 12 ماهگی به ترتیب 0.10±±0.03، 0.28±0.03، 0.32±0.04، 0.22±0.03 و 0.20±0.04 برآورد گردیدند. روند ژنتیکی مستقیم برای صفات وزن تولد، 3، 6، 9 و 12 ماهگی به ترتیب 4.13±0.25، 117.01±5.91، 148.24±5.78، 110.01±5.83 و 122.21±6.89 گرم در سال و روند فنوتیپی به ترتیب -7.47، -126.32، -490.21، 493.69 و -599.48 گرم در سال برآورد شد. با توجه به وجود روند ژنتیکی مستقیم مثبت وزن های بدن در سنین مختلف، به نظر می رشد انتخاب در این گله بر اساس برنامه ای مشخص و منظم بوده و انتخاب دام های مولد بر اساس ارزش اصلاحی آن ها انجام شده است.

به منظور پیش بینی (کو)واریانس و پارامترهای ژنتیکی و فنوتیپی صفات رشد گوسفند مغانی از داده های مربوط به صفات وزن تولد (7368 رکورد)، شیرگیری (5892 رکورد)، شش ماهگی (5110 رکورد)، نه ماهگی (2912 رکورد) و یک سالگی (2893 رکورد) طی سال های 1373 تا 1395 از ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند مغانی در جعفرآباد مغان استفاده شد. اجزای (کو)واریانس و فراسنجه های ژنتیکی، به دلیل دقت بالای روش آماری بیزی مبتنی بر تکنیک نمونه گیری گیبس، با این روش برآورد شدند. عوامل محیطی سال تولد، فصل تولد، جنسیت بره، نوع تولد و سن مادر هنگام زایش بر کلیه صفات مزبور معنی دار بودند (01/0>p) و به عنوان اثرات ثابت در مدل قرار گرفتند. سن دام هنگام وزن کشی به عنوان متغیر کمکی در مدل استفاده شد. بر اساس کمترین مقدار ثابت آکائیکی برای صفات وزن های تولد، شیرگیری، شش ماهگی، نه ماهگی و یک سالگی مقدار وراثت پذیری مستقیم به ترتیب برابر 003/0± 35/0، 004/0± 20/0، 002/0± 23/0، 004/0± 36/0 و 003/0± 24/0 برآورد شدند. وراثت پذیری مادری برای صفات وزن تولد و شیرگیری به ترتیب برابر002/0± 26/0 و 002/0± 11/0 محاسبه شد. نتایج نشان داد با افزایش سن بره و کاهش وابستگی بره به مادر، سهم اثرات مادری نسبت به اثرات ژنتیکی مستقیم کم می شود، لذا با افزایش سن به علت کاهش وابستگی بره به مادر، از اهمیت این اثر کاسته شد. وراثت پذیری متوسط به دست آمده برای صفات مورد بررسی بیانگر مؤثر بودن انتخاب در بهبود ژنتیکی می باشد.

گزارش ها در زمینه اثر قارچ های اندوفایت بر عملکرد و اجزای عملکرد بذر اندک و گاها متناقض است. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر همزیستی قارچ های اندوفایت بر میانگین و واریانس عملکرد و اجزای عملکرد بذر در فسکیوی بلند انجام گردید. کلون های عاری از اندوفایت (E-) از طریق اعمال قارچ کش روی کلون های حاوی اندوفایت (E+) در گلخانه ایجاد و سپس هر دو نوع کلون به مزرعه انتقال داده شدند. طی دو سال مجموعه ای از صفات شامل عملکرد و اجزای عملکرد بذر روی کلون ها اندازه گیری گردید. حضور قارچ های اندوفایت میانگین عملکرد بذر تک بوته، تعداد بوته در بوته و تعداد خوشه در بوته را به ترتیب 32.8، 34.6 و 30.6 درصد افزایش داد. بین ژنوتیپ ها از نظر میزان تاثیر پذیری از اندوفایت تنوع وجود داشت. واریانس های فنوتیپی برای اکثر صفات معنی دار بود. اثر متقابل ژنوتیپ و قارچ برای تعداد دانه در بوته معنی دار بود که منجر به اختلاف معنی دار واریانس های فنوتیپی و ژنوتیپی بین کلون های E+ و E- برای این صفت گردید به طوری که حضور اندوفایت باعث کاهش شدید در واریانس ژنتیکی این صفت گردید. این نتیجه نشان می دهد که حضور اندوفایت بخشی از تنوع ژنتیکی را پنهان کرده است، بنابر این بهتر است که از سایر اجزای عملکرد غیر از تعداد دانه در بوته برای افزایش عملکرد بذر استفاده گردد. نتایج این پژوهش نشان داد که حضور اندوفایت توان تولید مثلی گیاه را در ارتباط با عملکرد و اجزای عملکرد گیاه بهبود می بخشد که می تواند انگیزه اصلاحگران را برای انتقال این رابطه همزیستی به سایر گیاهان افزایش دهد لیکن بایستی توجه داشت که در مورد صفاتی که اثر متقابل قارچ و گیاه در آنها معنی دار است، حضور قارچ بخشی از تنوع ژنتیکی واقعی را پنهان می کند و برای این صفات بهتر است انتخاب به طور غیر مستقیم از طریق سایر صفات صورت پذیرید و یا انتخاب و اصلاح در جوامع فاقد اندوفایت انجام گردد و سپس اندوفایت مناسب در گیاهان اصلاح شده تلقیح گردد.

در این تحقیق از داده های مربوط به سالهای 1374 تا 1388، گوسفندان نژاد تالشی از گله های تحت پوشش واحد اصلاح نژاد معاونت امور دام، سازمان جهاد و کشاورزی استان گیلان که توسط مرکز اصلاح نژاد دام کشور مدیریت میشود، برای برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مربوط به رشد استفاده شده است.مولفه های واریانس - کوواریانس و پارامترهای ژنتیکی و روند ژنتیکی صفات وزن بدن در هنگام تولد و در سنین سه و شش ماهگی، تحت مدل حیوانی به روش حداکثر درستنمایی محدود شده توسط نرم افزار ASReml به روش تجزیه یک صفته و دو صفتی بررسی شد. بیشترین وراثت پذیری مستقیم برای وزن شش ماهگی (0.01 ± 0.305) و کمترین آن برای وزن تولد (0.03 ± 0.223) برآورد گردید و بیشترین وراثت پذیری مادری نیز برای وزن تولد (0.02 ± 0.123) و با افزایش سن مادر کاهش یافت. همبستگی ژنتیکی بین صفات مذکور در دامنه 0.28 تا 0.82 و همبستگی فنوتیپی 0.27 تا 0.70 برآورد شد و همبستگی ژنتیکی مستقیم و مادری بین همه صفات منفی برآورد گردید. میانگین فنوتیپی و ارزش های اصلاحی مستقیم و مادری صفات مورد مطالعه در هر سال به روش بهترین پیش بینی نا اریب خطی (BLUP) و با استفاده از نرم افزار ASReml برآورد و پیشرفت ژنتیکی کل حاصل از آنالیزهای تک و دو صفتی بعد از 14 سال انتخاب برای وزن تولد به ترتیب 0.0375 و 0.044 کیلوگرم، برای وزن شیرگیری به ترتیب 0.1969 و 0.1881 کیلوگرم، برای وزن شش ماهگی به ترتیب 0.3484 و 0.3783 کیلوگرم بود. روند ژنتیکی صفات در طی یک دوره 14 ساله با وجود نوسانات صعودی و نزولی ارزش اصلاحی صفات یک تغییر محسوس رو به افزایش را نشان می دهد.

بمنظور بررسی اثر عوامل محیطی و برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات وزن تولد، میانگین افزایش وزن روزانه از تولد تا سه ماهگی، وزن سه ماهگی، میانگین افزایش وزن روزانه سه تا شش ماهگی، وزن شش و نه ماهگی، وزن یکسالگی، از داده های مربوط به 1831 بره، 83 راس قوچ و 555 راس میش که در خلال سالهای 1372 تا 1375 در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد جعفرآباد مغان به ثبت رسیده بودند استفاده گردید. اثرات سال تولد، جنس، نوبت زایش و تیپ تولد بره بعنوان عوامل ثابت و قوچ ها و اثر حیوان بعنوان اثرات تصادفی بر روی صفات مزبور مورد مطالعه قرار گرفتند. سال تولد بر روی کلیه صفات رشد اثر معنی داری داشت (001/0>P) که این تاثیر بر روی وزن یکسالگی بیشترین مقدار بود. نوبت زایش باستثنای افزایش وزن روزانه سه تا شش ماهگی و نیز وزن یکسالگی، بر روی سایر صفات رشد اثر معنی داری داشت (001/0>P). به جز افزایش وزن روزانه سه تا شش ماهگی، دیگر صفات رشد بطور معنی داری تحت تاثیر تیپ زایش قرار داشتند (001/0>P). اثر جنس بره بر روی تمامی صفات رشد نیز معنی دار بود (001/0>P) و بره های نر در مورد تمام صفات رشد، برتر از بره های ماده بودند. مولفه های واریانس و وراثت پذیری صفات مورد نظر در این تحقیق با استفاده از دو روش 3 هندرسون با مدل پدری و REML با مدل دام و الگوریتم DF-REML برآورد شدند. مقادیر وراثت پذیری برای صفات فوق الاشاره در روش اول بترتیب 041/0±097/0، 041/0±074/0, 042/0±068/0, 044/0±071/0, 046/0±087/0 , 065/0±089/0 و 099/0±079/0، و با استفاده از روش دوم نیز 061/0±13/0, 089/0±093/0, 045/0±084/0, 053/0±083/0, 047/0±099/0, 052/0±101/0, 079/0±085/0 برآورد گردیدند. همبستگی های ژنتیکی، فنوتیپی و محیطی با استفاده از مدل پدری چند صفتی برآورد گردیدند. از آن، جمله همبستگی ژنتیکی افزایش وزن روزانه از تولد تا سه ماهگی با وزن 3 و 6 ماهگی به ترتیب 0.827 و 0.766 و همبستگی وزن تولد با وزن 3 و 6 ماهگی به ترتیب 0.636 و 0.453 برآورد گردید.

در این تحقیق از داده های جمع آوری شده طی سال های 1374 تا 1388 توسط ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند مغانی به منظور بررسی روند ژنتیکی و فنوتیپی صفات رشد استفاده شد. مولفه های (کو) واریانس حیوانات با استفاده از روش حداکثر درستنمایی محدود شده عاری از مشتق گیری (DFREML) و ارزش اصلاحی حیوانات با استفاده از بهترین پیش بینی نااریب خطی برآورد شد و در نهایت بر اساس بهترین مدل، روند ژنتیکی صفات محاسبه شد. روند ژنتیکی و فنوتیپی به ترتیب از تابعیت میانگین ارزش اصلاحی و میانگین فنوتیپی بر سال تولد به دست آمد. روند ژنتیکی و فنوتیپی صفات وزن تولد، وزن شیرگیری، وزن شش ماهگی، افزایش وزن روزانه قبل از شیرگیری، افزایش وزن روزانه بعد از شیرگیری، ضریب کلیبر قبل از شیرگیری و ضریب کلیبر بعد از شیرگیری به ترتیب 2 و 31، 36 و 528، 43 و 36، 0.617 و 4.258، 0.223 و 0.144، 0.016 و 0.165 و 0.007 و -0.235 گرم برآورد شد. میزان پیشرفت ژنتیکی کل طی 14 سال در صفات وزن تولد، وزن شیرگیری و وزن شش ماهگی به ترتیب 38، 402 و 578 گرم و برای صفات افزایش وزن روزانه قبل از شیرگیری، افزایش وزن روزانه پس از شیرگیری، ضریب کلیبر قبل از شیرگیری و ضریب کلیبر پس از شیرگیری به ترتیب 65.541، 2.697، 2.497 و 0.090 گرم برآورد شد. که نشان دهنده روند صفات رشد در این گوسفند می باشد.

اطلاعات این تحقیق شامل 1382 رکورد وزن تولد، 1376 رکورد وزن سه ماهگی و 1263 رکورد وزن شیرگیری (4 ماهگی) گوسفند نژاد سنجابی بود، که از مرکز تحقیقات دامپزشکی ایستگاه مهرگان شهرستان کرمانشاه طی سالهای 1369 تا 1377 جمع آوری شده بود. میانگین و انحراف معیار وزنهای تولد، سه ماهگی و شیرگیری بترتیب 0.67±90.58، 4±23.46 و 5.41±26.71 برآورد گردید. برای برآورد پارامترهای ژنتیکی و فنوتیپی و اجزای واریانس و کوواریانس از مدل دام نرم افزار DFREML با مدل های مختلف استفاده شد که مناسبترین مدل برای صفات مورد مطالعه شامل اثرات سال تولد، سم مادر، جنس بره، تیپ تولد و ماه تولد (بجز وزن تولد) و اثرات تصادفی شامل اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم، اثر ژنتیکی افزایشی مادری و اثر محیطی دایمی مادری بود. تخمین های وراثت پذیری مستقیم و مادری برای صفات وزن تولد، وزن سه ماهگی و وزن از شیرگیری بترتیب (0.10 و 0.096)، (0.21 و 0.11) و (0.14 و 0.12) برآورد گردید. همبستگی ژنتیکی افزایشی مستقیم وزن تولد با وزن سه ماهگی و از شیرگیری به ترتیب 0.494 و 0.356 بود و همبستگی ژنتیکی افزایشی مستقیم وین سه ماهگی با وزن شیرگیری 0.678 برآورد گردید. همبستگی ژنتیکی افزایشی مادری وزن تولد با وزن سه ماهگی و وزن از شیرگیری به ترتیب 0.68 و 0.603 و بین وزن سه ماهگی و از شیرگیری 0.755 برآورد گردید. همبستگی فنوتیپی و محیطی وزن تولد با وزن سه ماهگی و وزن از شیرگیری به ترتیب (0.391 و 0.31)، (0.311 و 0.292) و بین وزن سه ماهگی و وزن از شیرگیری (0.597 و 0.556) برآورد گردید.